aelv-2.jpg

Een messiaanse beweging onder de Danieten in Ivoorkust?

verrassing

“Wij geloven in één God!” De stamhoofden waren zeer overtuigd, en niemand kon hen van hun standpunt afbrengen. In de volkenkundige handboeken staat dat de stam Dan in Ivoorkust animistisch is. Dat is dan zonder meeweten van de echte deskundigen geschreven, de Danieten zelf.

Ik had het voorrecht enkele stamhoofden te spreken en ook een hogepriester van de stam Dan, die in het mid-westen van Ivoorkust woont, dichtbij het drielandenpunt met Guinee en Liberia. Het is een grote stam, alhoewel in tweeën gedeeld. Samen tellen deze groepen in Ivoorkust anderhalf miljoen mensen, met nog ruim 100.000 stamgenoten in Liberia en 60.000 in Guinee. Ze (de Dan- en de Toura-stam) spreken hun eigen taal, die als Yakouba bekend staat..

“En hoe noemen jullie God dan?” vroeg ik. Daarop kwam een onthutsend antwoord. ‘Schepper’, en ‘Almachtige’, en..., en..., en ‘Yahweh’ en ‘Adonai’. Zoiets kun je niet verzinnen. Yahweh is de eigennaam van God, zoals die in de Bijbel aan Mozes wordt geopenbaard. Adonai is zuiver Hebreeuws voor ‘de Heer’. En zo heet Hij van oudsher in de stam Dan.

collegiaal gesprek

Waarom dat dan niet algemeen bekend is? Dat heeft te maken met een wonderlijke culturele kronkel van de Danieten. Hun geloofsleer wordt niet alom bekend gemaakt, maar als een soort geheimleer binnen de kringen van priesters en stamhoofden doorgegeven. Tijdens het gesprek werd de hogepriester dan ook heel erg kwaad. Scheldend liep hij weg. “Dat mag je niet aan vreemden vertellen!” riep hij stampvoetend.

Maar ik was geen vreemde, althans, zo werd ik niet beschouwd. Ik had de gereserveerdheid van de stamhoofden bij onze komst opgemerkt. In mijn gezelschap waren drie predikanten - en juist de stamhoofden verzetten zich heftig tegen kerk en missie. Ze keken dus hun ‘vijanden’ in de ogen. Ik vond het al te pijnlijk mezelf ook als predikant voor te stellen. Dus ik vertelde dat ik docent was (niet onjuist) en dat ik een soort collega van hen was, een achterneef van verre. Ik stam (mogelijk) van Poolse Joden af (zegt mijn zus; wordt nader bestudeerd), en mijn naam betekent in het Pools ‘koning’. Die boodschap viel in vruchtbare grond.

Ik hoorde, door die onverwachte openheid, allerlei feiten, die ik in een boek over de Israëlitische afstamming van de Ivoriaanse stam Dan niet had gelezen. Ik maak me sterk dat ik dingen hoorde die menigeen graag had willen vernemen. Maar uit het een na het ander bleek de bijbelse afstamming van de Danieten. Ik noem alleen die zaken, die ik in een eerste artikel over hen niet vermeld heb.

Joodse afstamming

* De sabbat (in hun taal sa-bayi) begint vrijdagsavonds bij zonsondergang, net als onder de Joden.

* Hun huwelijkswetgeving lijkt als twee druppels water op die uit de Bijbel.

* Men kent - net als het oude Israël - het zwagerhuwelijk.

* In geval van vermeende huwelijksontrouw van de vrouw, moet ze naar de hogepriester, die een bittere drank klaarmaakt die ze moet opdrinken. Is ze inderdaad ontrouw geweest, dan zal haar buik opzwellen, en zal ze de rest van haar leven kinderloos blijven. Staat ze in haar recht, dan zal die drank haar geen kwaad doen. Dit lijkt sprekend op wat er staat in Numeri 5.

* Bij ernstige zonden moet de zondaar zich melden bij één van de stamhoofden en één van de hogepriesters. (Er is geen eenhoofdige leiding, noch op het sociale noch op het geestelijke vlak). Hij moet een schaap of bok meebrengen. Hij belijdt zijn zonden, onder oplegging van zijn rechterhand op de kop van het dier. Dat wordt dan geslacht met één messnede over de keel. Het stamhoofd plengt dan water uit op het weggelopen bloed en spreekt de schuldvergeving uit. (Dit heeft veel parallelen met de offerwetgeving uit Leviticus).

* Men gebruikt een koeienhoorn (geen ramshoorn) voor het samenroepen van het volk.

* Men kent het ‘Feest der eerstelingen”. (Zie Exodus 23)

* Priesters en stamhoofden komen uit hun eigen clan in de stam, en niet uit de andere clans.

* In het recente verleden nog kende de stam Dan vrijplaatsen voor degene die van moord werd verdacht, waar hij veilig kon blijven totdat er recht werd gesproken. (Numeri 35)

* Men gelooft in een Verlosser, die nog moet komen. Hij heet ‘Aa’.

uitnodiging

Ik vertelde dat Aa al gekomen is. Daar wilde men wel meer over horen. Dus vertrok ik met het verzoek terug te komen, om het Evangelie uit te leggen. En die uitnodiging kwam uit de mond van degenen die kerk en missie proberen te verhinderen hun werk te doen!

Ik heb nog een nadere uitleg bij iets uit mijn eerste webartikel over de stam Dan. hun tabernakel is geen gebouw, maar een plek in een ‘heilig bos’. Elke groep dorpen heeft een eigen plaats daarvoor. Daar mag niet over gesproken worden - ik was dus zeer bevoorrecht dat ik als ‘kollega van verre’ wel allerlei informatie kreeg. Maar inderdaad bestaat die tabernakel uit een voorhof, heilige en heilige der heiligen. Het eerste is bestemd voor de genodigden uit de stam, het tweede alleen voor priesters en vorsten, het derde alleen voor de hogepriester, en dan nog alleen bij speciale gelegenheden die de hele stam aangaan.

De Danitische historie

Al voor de wegvoering van het Noordrijk woonden veel Israëlieten in Egypte, zoals we kunnen lezen bij Jesaja en Sefanja. Tijdens de oorlog, die leidde tot de ondergang van het Noordrijk, hebben veel Israëlieten hun toevlucht elders gezocht, vooral in Afrika. Sommigen menen dat dit gelijktijdig plaatsvond met de stichting van Carthago, een stad met veel oude Joodse invoeden. Maar het merendeel van de vluchtelingen verdween naar Egypte, en dan vooral naar het zuiden van dat land, in de omgeving van Assoean (Heliopolis), waar een eeuw later ook een grote Joodse tempel werd gebouwd. (Ik schrijf hierover in mijn boek ‘Jesus Multinational’).

Vanuit Egypte zijn grote groepen Joden afgezakt naar Soedan, Ethiopië en Somalië. In die streken bestonden sinds de vroege middeleeuwen drie grote Joodse koninkrijken. Deze werden door islamitische legers bekampt vanuit Jemen. De eerste twee gingen te gronde in de dertiende eeuw. Eén Joods rijk bleef bestaan tot de tweede helft van de zestiende eeuw. Hieruit kwamen o.a. de Falashas’s voort, die recentelijk vanuit Ethipië naar Israël zijn gebracht. Maar ook andere groepen, grotendeels geïslamiseerd, stammen van dit rijk, zoals (waarschijnlijk) de Yibirs in Somalië. Er moeten in de zestiende eeuw veel (miljoenen) Joden gewoond hebben in Oost-Afrika. Allerlei culturele en taalkundige gewoonten uit het noorden van Somalië wijzen op een Joodse herkomst van dat gebied. In elk geval was het zo, dat het aantal Joden in Ethiopië halverwege de negentiende eeuw nog boven de 250.000 lag.

Ook de Danieten uit Ivoorkust stammen van dit rijk af. Tot ergens in de zeventiende eeuw woonden ze in Ethiopië, en vormden een eenheid met de Falasha’s. Onder pressie van de moslims vluchtten ze naar het westen. Eerst hebben ze langere tijd in Mali gewoond, en toen zijn ze verder gegaan naar Senegal. vandaar zijn ze naar het zuiden gereisd, naar Guinee, en pas in 1885 zijn ze de (huidige) grens met Ivoorkust overgekomen. (Veel van deze gegevens zijn een reconstructie van slechts enkele feiten die bekend zijn, vergeleken met mondelinge overleveringen; verder onderzoek is nodig.)

zendingsstrategie

Ooit was de stam Dan veel omvangrijker dan nu. In 1880 werd de scheiding met de Fulani (1) definitief, een veel grotere stam, die in 10 verschillende landen woont, vooral in Guinee. Deze stam is islamitisch. Verdere afgesplitste stammen zijn: de Mahou (2) (Ivoorkust; hun naam betekent ‘Au revoir’). Dan zijn er de Toura (3), de Gouro (4),allen woonachtig in Ivoorkust, en de Ghan-Senefo (5), die ook deels in Ghana wonen. Met al deze stammen bestaan verbonden, die nog sterk in ere worden gehouden. Evangelisatie onder de Danieten kan open deuren betekenen onder vijf andere stammen in West-Afrika.

Een leider van de Mahou nodigde me al uit om deze dingen, die ik hier beschrijf, ook in zijn stam uit te leggen.

Ik ben anders te werk gegaan - tot hiertoe - dan zending (vooral de WEC) en missie. Deze zeiden: “Jullie zijn fout en wij zijn goed, dus kom bij ons.” Ik heb tot hiertoe gezegd: “Ik hoor bij jullie, en ik weet iets wat jullie voor een deel kwijt zijn...” En dat slaat aan.

Maar de taak is te groot voor één persoon en een klein team van drie predikanten in Ivoorkust. Hoe moet dat verder? Ik weet het niet, maar ken Hem die de weg weet. In dat vertrouwen ga ik verder.

Bram Krol
28-08-2013

Zie ook het eerste artikel over de Danieten: http://www.bramkrol.com/index.php/gemeentegroei/artikelen/200-danieten-in-west-afrika-webartikel