De verloren tien stammen

Waar zijn ze gebleven, de in de geschiedenis verloren gegane Tien Stammen, die in 722 v. C. door de Assyrische koning Sanherib zijn weggevoerd? Tal van mensen fantaseren erover. Er bestaan allerlei (on)waarschijnlijke theorieën. Zijn ze bewaard gebleven als separate eenheid of in herkenbare groepen? Zijn ze geheel opgelost onder andere volken? Hebben ze zich opnieuw vermengd met de Joden, die in 586 v.C. naar Babylonië werden weggevoerd? In het tweede deel van ‘Onbekend Israël’ gaat Steven M. Collins (uitg. Vlichthus te Oss) op deze vraag in.

Ik bespreek de materie, aangereikt door Collins, op mijn eigen manier. Ik laat allerlei naamafleidingen en vermoedens van de auteur buiten beschouwing, en voeg een aantal eigen observaties toe. Het gaat me om de materie, minder om het boek. Over het eerste gedeelte heb ik al een beschouwing geschreven.

Nazaten van het oude Israël

Van alle aangedragen oplossingen lijkt ‘iets’ waar te zijn. De werkelijkheid is complex. Soms kom je stammen tegen, die Joodse gebruiken hebben. Zo vind je afstammelingen van Manasse in Burma en India. De Kasjmiri, hoewel fel islamitisch, vieren het Pascha, maar weten niet wat het betekent. Ze noemen als hun eigennaam: Benei Yishraeel (Hebreeuws voor Zonen Israëls). Dat zijn voorbeelden van groepen die door de eeuwen heen iets van hun identiteit wisten te bewaren.

Naftali

Collins komt met tal van waarschijnlijkheden en vermoedens over de identiteit van de verloren tien stammen. Eerst de stam Naftali. Deze was al voor de grote wegvoering van 722 v.C. gedeporteerd. We vinden deze gebeurtenis beschreven in 2 Koningen 15:29. Dit vond ongeveer in 740 v.C. plaats. Zij bleven voortbestaan als volk. Collins meent hen terug te vinden in de uit de geschiedenis bekende ‘Witte Hunnen’, van wie niemand precies weet wie ze waren en van wie ze afstamden. Andere namen voor hen zijn: Eftalieten of Neftalieten (= Naftali?). Nu zijn ze gehindoeïseerd en wonen bij de Gangesdelta.

Iberia in de Kaukasus

Oude analen van Georgië vertellen dat na de inval van Nebukadnezar in Juda, vele duizenden Joden naar dat land zijn gevlucht, en daar een eigen grote stad hebben gesticht. Daar was de voertaal eeuwenlang het Aramees, net als in het nabijgelegen Armenië (ook sterk Joods en Israëlitisch beïnvloed) en het Kaukasische Iberia, volgens Collins gesticht door Israëlieten die voor de Assyriërs gevlucht waren. Maar dat is niet bewezen. Deze drie landen stonden ook veelal vriendschappelijk ten opzichte van Israël, evenals de Skyten, die nog aan bod komen. (Het huidige Georgië is voortgekomen uit de landen Colchis en Iberia, later Kartli geheten).

Het is opvallend voor ieder die de landkaarten van de oude wereld heeft bestudeerd, dat er na ongeveer 600 v. C. twee gebieden waren met de naam Iberia: het Iberische schiereiland en een gebied in het midden van de Kaukasus. Dit is volgens Collins geen toeval. Beide gebieden werden in grote mate bevolkt door Israëlieten, gevlucht of geëmigreerd vanwege de overbevolking, perioden met droogte of politieke ellende. In beide Iberia’s kon je eeuwenlang toe met de Aramese/Hebreeuwse taal.

Skyten

De meest opvallende en belangrijke stelling van Collins is, dat uit de ‘verloren stammen’ eerst de Cimmeriërs en Skyten en vierhonderd jaar later de Parten zijn voortgekomen. Deze volken begonnen hun tocht door de wereldgeschiedenis in en rond het gebied van de Kaukasus. Later vond je de Skyten in de huidige Oekraïene en Roemenië, en oostelijker in Rusland tot aan de grens met Partië. Partië was een groot rijk, dat zich uitstrekte van het huidige Syrië tot het westen van India. De Skyten (plus de Parten die zich bij hen voegden na de val van het Partische rijk) heetten later de Goten, naar één van hun stammen. Skyten, Parten en Goten hebben overwegend Israëlitisch bloed, volgens Collins.

De Cimmeriërs verschijnen een jaar of 15 na de deportatie van het Noordrijk op het wereldtoneel, en wel in het gebied ten zuiden van de Ararat en de Kaukasus, één van de streken waarheen de Assyriërs de bevolking had gedeporteerd. Ze gaan later op in de Skyten, hoewel ze nog enige tijd onder hun eigen naam te volgen zijn in de Kaukasus en de Oekraïene. Yair Davidiy (te traceren via internet) heeft er veel over geschreven. Hij laat ook zien dat van oude tijden af in Joodse kring de Skyten werden gelijk gesteld aan de Ashkenazi, die later in Duitsland terecht kwamen.

Het ontstaan van de Skytische en Cimmerische gemeenschappen valt kort na de wegvoering van de Tien Stammen. Een (groot) volk komt niet uit de lucht vallen. Maar er is weinig direct bewijs, of het moest zijn het apocriefe bijbelboek Tobias. Dit stelt in 14:12-15 dat de stad Ecbatana in Medië (in het westen van Iran) bevolkt werd door de weggevoerde Naftalieten. Maar in de seculiere geschiedenis wordt dit een Scytische stad genoemd.

Parten

Collins voert aan dat in de tijd van de eerste-eeuwse Joodse historicus Josefus er nog miljoenen nazaten van de Tien Stammen aan de oostzijde van de Eufraat woonden. Ze waren herkenbaar. Josefus kende ze en kon met hen communiceren in het Aramees. Maar welke groep vond je in de eerste eeuw op die plek? Alleen de Parten telden daar vele miljoenen. Het is niet zonder reden dat Josefus zijn boek ‘De Joodse Oorlogen’ eerst in het Aramees heeft geschreven (de taal van zowel de verspreide Joden, als van Israël, als van de Armeniërs en de Parten). Hij wilde dat zij het konden lezen; onder de Parten e.a. Aramees sprekenden vond hij zijn meeste lezers. Pas later volgde een uitgave in het Grieks.

Je kunt niet miljoenen mensen ‘kwijt’ raken. Ze kunnen niet onzichtbaar worden, en dat zijn ze ook niet geworden. Maar ze werden bekend onder andere namen, dan die wij kennen van de Tien Stammen. In de loop der eeuwen trad er natuurlijk wel een enorme vermenging op met andere volken.

Armenië wilde liever onder de Parten dan de Romeinen ressorteren. Hun koningshuis was door de Parten aangesteld en had Joodse wortels. Het Partische bestuur was humaner dan het Romeinse; bovendien was er een taalkundige en culturele verwantschap.

Collins laat zien dat de Parten uit de Skyten zijn voortgekomen, en dat er in later eeuwen altijd een besef van verwantschap bleef bestaan. Later gingen de Parten weer in de Skyten op, nadat hun rijk in 224 door de Perzische Sassaniden werd overwonnen. Hun talen en culturen waren zeer verwant, en ze vonden geregeld steun bij elkaar. Verschillende oude historici (Strabo, Justinus en Arrianus) vermelden dat het broedervolken betreft.

Goten

Na de val van het Partische Rijk, eerst verzwakt door de Romeinen en overwonnen door de Perzen, gaan de Parten weer op in de Skyten. Dan begint de Grote Volksverhuizing naar het Westen, en verandert hun naam in Goten. Zij hebben tenslotte als Vandalen Rome overwonnen, als Visigoten Spanje, als Germanen de Duitse gebieden en als Saksen het midden van Duitsland en grote delen van Groot-Brittannië.

Slot

Waar vind je de ‘verloren stammen’? In Europa, althans een groot aantal van haar nazaten. De herinnering aan haar oude afkomst is weggevaagd. De mening van Collins dat er nog bijzondere geloften gelden voor de verspreide nazaten van Israël lijkt me overdreven. Ze vormen geen herkenbare groep meer; ze hebben hun oude geloof verloren, er is geen band meer met Bijbel en het verre verleden... Het is alleen wel interessant, en verklaart een historisch raadsel. Waar zijn die Tien Stammen gebleven? Wel, in Duitsland, Spanje, Groot-Brittannië, Italië... En zelfs onder berbers in Afrika en indo-amerikanen in de ‘Nieuwe (?) Wereld. Raar maar waar... Of is dat nog maar de vraag?

Het ‘bewijs’ van Collins is niet sluitend, maar zeker de moeite van verdere studie waard. En het is een troost voor extreem rechts. Zouden er dan toch nog enkele goede genen terecht zijn gekomen in de Übermensch?

      Bram Krol
01/12/12

 

Naschrift

 

 

 

Interessante gegevens over de Parthen en hun herkomst: Hun schrift was het oud-Hebreeuwse schrift. Hun taal was Aramees (vrijwel hetzelfde als Hebreeuws), vermengd met Medisch. De ballingen van de Tien Stammen werden door de Assyrische machthebbers in het gebied Medië gehervestigd, lezen we in de Bijbel.

 

De band met de Skythen wordt steeds duidelijker. Het heeft er alle schijn van dat de Parthen uit de Skythen zijn voortgekomen, en dat er eeuwenlang een band tussen die volken bleef bestaan. 

 

Interessante gegevens bieden:

 

Jim Jester, "Will the real Israel please stand up?"

 

www.heritageinstitute.com onder Parthava en Aramaic (even via Google opzoeken, want er is ook een organisatietraining onder dezelfde naam.

 

Keith Hunt, "The forgotten Parthian/Israel empire" (www.keithhunt.com ) Hij haalt gegevens aan van de oude historici Strabo (kort na het jaar 0), Marcus Junianus (rond 150) en Arrianus (rond 100)

 

Dan is er een auteur, Rawlingson, die de betekenis van Parthi (bannelingen) direct in verband brengt met de bannelingen van Israel, hoewel anderen menen dat het gaat om bannelingen uit het oude Saka, gelegen in Centraal-Azië. Ook laat hij de Israëlitische afkomst van Bactrë zien (het huidige Afghanistan). Dat hoeft elkaar niet te weerspreken. De 'verloren stammen' zijn naar alle waarschijnlijkheid vanuit Medië verder getrokken naar vooral drie gebieden: Hyrcanië (Turkmenistan), Saka (Kazachstan) en Bactra (Afghanistan).

 

Interessant in de gegevens van Heritage institute onder Aramaic is ook de foto van een brief in oud Hebreeuws schrift uit het jaar 407 v.C. uit Elefantine (Aswan) in Zuid-Egypte, waar de Israëliërs die daar gevestigd waren geld wilden hebben van de Perzische gouverneur van Juda voor de herbouw van hun verwoeste tempel, gebouwd naar het model van de oude tempel in Jeruzalem. Van die tempel uit Elefantine wordt ook een schets gegeven. Dat laat zien dat de bannelingen in Egypte (gevlucht uit Noord-Israël al voor de vernietiging van het Noordrijk) zichzelf als Joden zagen en contact met de Judeërs onderhielden).

 

A.J.Krol, 13-01-2015